Kurkballetje
Een kurkballetje is een klein balletje van kurk wat gebruikt wordt in bijvoorbeeld scheidsrechterfluitjes.
Een fluitje is een betrekkelijk simpel instrument waarmee geluid gemaakt kan worden als lucht met kracht door een opening geblazen wordt. Tengevolge van de luchtdrukverhoging binnenin het fluitje ontstaat er een turbulentie die het balletje in beweging brengt. Het geluid wat je hoort, wordt veroorzaakt door de lucht die boven in het fluitje uit de kleine opening ontsnapt. Het balletje binnenin het fluitje is niet noodzakelijk om het fluitje te laten functioneren; de werking van een fluitje is hier niet van afhankelijk. Het kurkballetje heeft een ander doel, het is verantwoordelijk voor het soort geluid wat waargenomen wordt. Een fluitje zonder balletje heeft een vlakke toon, een geluid dat niet ver draagt. Een fluitje met balletje daarentegen heeft een doordringende toon, hoorbaar tot op wel 1,5 km. Er zijn zelfs fluitjes die een geluid van 122dB kunnen produceren. Behalve van kurk zijn er ook fluitjes met erin een plastik balletje, maar kurk is nog steeds het meest populair bij de productie van professionele fluitjes.
Het doordringende geluid maakt het zeer geschikt als hulpmiddel om aandacht te trekken. Fluitjes worden niet alleen door scheidsrechters gebruikt, maar ook door bijvoorbeeld politieagenten, militairen, conducteurs, reddingsteams, sportleraren, padvinders en hondentrainers
De Pea whistle oftewel de P-fluit
Fluitjes kunnen verschillende vormen hebben, de voor ons meest bekende is het fluitje in de vorm van een “P”, de Pea whistle oftewel de P-fluit. Diverse materialen kunnen gebruikt worden zoals metaal, hout of plastik. Het scheidsrechtersfluitje zoals wij die kennen is gemaakt van metaal, omdat metaal een harder en beter geluid oplevert. De beste kwaliteit fluitjes wordt gemaakt van koper, hetzelfde metaal wat ook gebruikt wordt voor muziekinstrumenten. Koper is weliswaar duur, maar heeft als voordeel dat het geluid hierdoor optimaal geresoneerd wordt. De koperen fluitjes worden bedekt met een verchroomd laagje of een laagje nikkel, waardoor soms het misverstand ontstaat dat ze van staal gemaakt zouden zijn.
Hoe wordt het kurkballetje aangebracht in het fluitje?
Eerst wordt de gehele fluit gefabriceerd, inclusief het aanbrengen van de chroomlaag. Als laatste handeling wordt het balletje ingebracht. Een machine drukt het kurkballetje samen en schiet het door de gleuf op de bovenkant van het fluitje. Eenmaal binnen, neemt het kurkballetje zijn originele vorm weer aan, zodat het te groot is om uit de gleuf te vallen.
Ondanks de moderne hedendaagse technologie worden de balletjes in fluitjes nog steeds gemaakt van kurk. Wel wordt er nu veel gebruik gemaakt van synthetische kurk, wat dezelfde kwaliteits-eigenschappen heeft als natuurlijke kurk maar als voordeel heeft dat het geen vocht absorbeert. Hierdoor voorkom je dat het balletje vast komt te zitten binnenin het fluitje en daardoor niet meer vrij zou kunnen bewegen.
Uitvinder van de Pea whistle
Joseph Hudson - een Birminghamse instrumentenmaker en amateur violist - is de uitvinder van de eerste fluit die ooit door een scheidsrechter gebruikt werd. Samen met zijn broer James Hudson richtte Joseph het bedrijf J Hudson & Co (Whistles) Ltd op in 1870 op Barr Street in Birmingham. Dit Engelse bedrijf fabriceerde fluitjes en bestaat nog steeds, alleen is de naam sinds 2000 gewijzigd in Acme Whistles, in dat jaar produceerde het bedrijf al ruim 5 miljoen fluitjes per jaar. Inmiddels is Acme uitgegroeid tot één van ‘s werelds grootste leveranciers van fluitjes voor professioneel gebruik. De tegenwoordige eigenaar van Acme Whistles is Simon Topman.
Het eerste fluitje voor voetbal-scheidsrechters
Tot aan 1878 hadden voetbal-scheidsrechters nooit fluitjes gebruikt, ze wuifden slechts met een witte zakdoek. Het ligt voor de hand dat ze soms problemen hadden om het spel onder controle te houden. Joseph Hudson ontwierp het eerste scheidsrechtersfluitje. De première van dit fluitje vond plaats in een duel dat gehouden werd in een voetbalwedstrijd van Nottingham Forst in 1878. Vanaf die tijd is het fluitje niet meer weg te denken bij wedstrijden in vele takken van sport. Groot voordeel is bovendien dat de arbiter sinds het gebruik van het fluitje de handen vrij heeft.
Het eerste politiefluitje
In 1883 gaf de Londense politie Hudson de opdracht om 21.000 fluiten te maken voor het politiekorps. Hudson had namelijk de wedstrijd gewonnen die de politie had uitgeschreven. Deze fluitjes moesten de handratels vervangen die tot dan gebruikt werden door de Engelse Bobby.
De “Acme Thunderer”
Zijn volgende doorbraak kwam in 1884. In dat jaar introduceerde Hudson ‘s werelds meest succesvolle fluit de “Acme Thunderer”. Dit was de allereerste P-fluit en nog steeds is dit soort fluit tot op de dag van vandaag het meest gebruikte fluitje ter wereld. (zie foto boven)
< Vorige | Volgende > |
---|